Η πραγματικότητα της τηλεκπαίδευσης
Στον απόηχο του 2020, νέοι προβληματισμοί πλαισίωσαν την καθημερινότητά μας. Δημοσιεύουμε άρθρο της Νικολέττας Πατερέλη, φιλόλογου σε Φροντιστήριο Μέσης Εκπαίδευσης σχετικά με την εξ αποστάσεως διδασκαλία.
Εν μέσω πανδημίας, γενικού lock down, ανησυχίας, φόβου και οικονομικής κρίσης που δείχνει να βαθαίνει, η τηλεκπαίδευση είναι μια νέα πραγματικότητα για τους μαθητές. Με αφορμή αυτή τη νέα μορφή εκπαίδευσης, ας κάνουμε μερικές σκέψεις:
Το Υπουργείο Παιδείας απαίτησε από εκπαιδευτικούς και μαθητές να είναι στις επάλξεις ώστε απ’ την πρώτη μέρα του lock down να συμμετάσχουν στην τηλεκπαίδευση:
Κάθε οικογένεια καλούνταν να έχει εξασφαλισμένα τεχνολογικά μέσα για κάθε μικρό ή μεγάλο μέλος της. Στην περίπτωση που η οικογένεια διέθετε δύο ή περισσότερα παιδιά, οι απαιτήσεις αυξάνονταν. Αν, μάλιστα, ο ένας ή και οι δύο γονείς έπρεπε παράλληλα να εργαστούν με καθεστώς τηλεργασίας, εκτός των άλλων, ήταν υποχρεωμένοι να αναβαθμίσουν τις παροχές του δικτύου τηλεπικοινωνίας, ώστε να «σηκώνει» όλες τις παράλληλες συνδέσεις. Και όλα αυτά τη στιγμή που οι περισσότεροι γονείς είχαν ήδη υπαχθεί σε εργασιακό καθεστώς «συν-εργασίας», είχαν μόλις δει τις συμβάσεις τους να τίθενται σε αναστολή, είχαν μόλις βάλει λουκέτο στα καταστήματά τους ή, ακόμα χειρότερα, ήταν άνεργοι. Κοντά σ’ αυτά, τα πιο φτωχά παιδιά, τα παιδιά μεταναστών, προσφύγων ή Ρομά, στερούνταν για μια ακόμα φορά το αγαθό της μόρφωσης. Για να μην αναφερθούμε στο ανέφικτο της εφαρμογής της τηλεκπαίδευσης σε μαθητές που φοιτούν σε ειδικά σχολεία.
Στην περίπτωση, λοιπόν, που κάποιος κατάφερνε να εξασφαλίσει τα τεχνολογικά μέσα (ένα laptop, ένα tablet ή, τις περισσότερες φορές, ένα κινητό – συχνά με σπασμένη οθόνη, ή με βλάβη στο μικρόφωνο ή στην κάμερα), καλούνταν να αποσυρθεί στον προσωπικό του χώρο, ώστε να παρακολουθήσει απερίσπαστος τα τηλεμαθήματα. Παράλληλα, θεωρούνταν αυτονόητο ότι όλα τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας θα συνεργάζονταν σε αυτή τη διαδικασία. Καλούνταν, δηλαδή, άνθρωποι που ζούσαν σε συνθήκες εγκλεισμού να είναι διπλά περιορισμένοι μέσα στο ίδιο τους σπίτι. Στην περίπτωση, μάλιστα, που ένα παιδί δε διέθετε το δικό του δωμάτιο, τότε έπρεπε να επικρατεί σε όλο το σπίτι νεκρική σιγή.
Παράλληλα, η τηλεκπαίδευση ανέδειξε ένα ακόμα σοβαρό ζήτημα, αυτό της έκθεσης των οικογενειακών συνθηκών ζωής των νέων και των παιδιών. Παιδιά μονογονεϊκών οικογενειών, παιδιά που για διάφορους λόγους ζουν και μεγαλώνουν σε σπίτια συγγενών ή άλλα που βιώνουν ενδο-οικογενειακά προβλήματα, ακόμα κι αν παρακολουθούν τα μαθήματά τους με κλειστή κάμερα ή με κλειστό μικρόφωνο, ζουν σε καθεστώς φόβου και ανησυχίας μήπως εκτεθεί ενώπιον των συμμαθητών τους ή του καθηγητή τους η πραγματικότητα που βιώνουν στο σπίτι. Μια πραγματικότητα απ’ την οποία μπορούν να ξεφεύγουν κάθε φορά που κλείνουν την πόρτα του σπιτιού τους και πηγαίνουν στο σχολείο ή στο φροντιστήριο. Όταν, όμως, η τεχνολογία εισβάλλει μέσα στον προσωπικό τους χώρο, τότε πόσα περιθώρια διαφύλαξης της ιδιωτικής τους ζωής απομένουν; Ανά πάσα στιγμή, κατά την ελάχιστη διάρκεια που ανοίγουν προσωρινά το μικρόφωνο για ν’ απαντήσουν σε μια ερώτηση, μπορεί ν’ ακουστούν φωνές από πρόσωπα του περιβάλλοντός τους που θα τα εκθέσουν. Όσο γρήγορα κι αν σπεύσουν να κλείσουν το μικρόφωνο, δεν θ’ αποφύγουν την αμηχανία, τη ντροπή, τον θυμό.
Εδώ και πολλούς μήνες τα παιδιά έχουν πάψει να είναι παιδιά. Έχουν στερηθεί τους φίλους τους, τους παππούδες τους, το παιχνίδι τους, το σχολείο τους, την ανεμελιά τους, το δικαίωμα ν’ αναπνέουν ελεύθερα. Ανησυχούν για τους γονείς τους και για όσους αγαπούν. Ζουν σε συνθήκες απομόνωσης, εγκλεισμού, απαγορεύσεων, κυρώσεων, τρομοκρατίας. Καθημερινά υπερ-εκτίθενται στην ακτινοβολία των τεχνολογικών μέσων – τα οποία τα χρησιμοποιούν επιπλέον και για τη «μόρφωσή» τους – υφιστάμενα όλες τις συνέπειες στη σωματική, ψυχική, συναισθηματική, πνευματική, κοινωνική τους ανάπτυξη.
Αλλά οι υπεύθυνοι του Υπουργείου Παιδείας έχουν προ πολλού χάσει την επαφή με την πραγματικότητα. Αμέριμνοι καταστρώνουν προγράμματα σπουδών, εργάζονται πυρετωδώς για να ετοιμάσουν τράπεζες θεμάτων – λαιμητόμων, καταρτίζουν χρονοδιαγράμματα ώστε να πιέσουν τους εκπαιδευτικούς για κάλυψη της ύλης και προτείνουν αξιολόγηση των μαθητών με τηλε-διαγωνίσματα!
Απέναντι σε μια τέτοια ζοφερή πραγματικότητα εκπαιδευτικοί, γονείς και μαθητές πρέπει να είμαστε σε ετοιμότητα. Οφείλουμε να υπερασπιστούμε το δικαίωμα στη ζωή, στην υγεία, στη μόρφωση, στην ελευθερία. Δεν θα τους επιτρέψουμε να αξιοποιήσουν την πανδημία για να αλώσουν τη ζωή τη δική μας και το μέλλον των παιδιών!